ÖZEL HUKUK-I
ŞAHSIN HUKUKU-AİLE HUKUKU
Yazan: Prof. Dr. Ahmed AKGÜNDÜZ
Ansiklopedi boy, 1840 sayfa
Kitabın ikinci cildi İSLAM ÖZEL HUKUKU-I (ŞAHSIN HUKUKU-AİLE HUKUKU) adını taşımaktadır. Zira Osmanlı Devleti yıkılırken bile İslam hukukunun kânûnlaştırılması yolunda öyle muhalled eserler bırakmıştır ki, bütçeleri trilyon dolarları bulunan 57 İslam ülkesi içindeki zengin ülkeler dahi bu faaliyetlere henüz ulaşamamışlardır.
İslam âleminde mesela Fast’a (son Ahvâl-i Şahsiye Kânûnu münasebetiyle), Pakistan’da, Malezya’da ve Arap âleminde yeni yeni tartışma ve müzakere konusu olan aile hukuku ile alakalı meseleler, Osmanlı hukuk dünyasında 100 sene önce tartışılmış ve bugünün hukukçularından daha makul çözümlere ulaşılmıştır.
Bu sebeple külliyatın I. Cildi gibi bu cilt de sadece Türkiye’deki Müftüler, araştırmacılar ve hukukçular için değil bütün İslam âlemi ve batı dünyası için de temel kaynak olarak kullanılacaktır.
Nitekim ilk cildini alan ve İslam hukuku alanında önemli eserleri bulunan Hollandalı İslam hukukçusu Prof. Dr. Rudolph Peters bana yazdığı teşekkür ve tebrik mektubunda bu hakikati açıkça ifade etmektedir.
Kitabın ikinci cildinin muhtevası şöyledir:
BİRİNCİ KİTAP, İSLÂM ŞAHSIN HUKUKU’na ayrılmış ve iki kısım halinde incelenmiştir.
BİRİNCİ KISIM’da İSLÂM ŞAHSIN HUKUKUNUN NAZARİ ESASLARI
incelenmiştir.
İKİNCİ KISIM ise İSLÂM ŞAHSIN HUKUKU İLE ALAKALI HUKUKÎ METİNLER’e
ayrılmıştır. Bu hukuk dalı ile alakalı kitaba aldığımız metinler şunlardır:
1855 Tarihli Vezâ’if Tevzî‘ine ve İmâretlerin Sûret-i İdâresine Dâ’ir Nizâmnâme.
1860 Tarihli Kadri Paşa’nın Ahvâl-i Şahsiye”sinin ilgili eserinin Maddeleri.
1863 Tarihli evkâf-ı şerîfe nizâmnâme lâyihası.
1870 Tarihli Tevcîh-i Cihât Hakkında Nizâmnâme.
1870 Tarihli Müsakkafât ve Müsteğallât-ı Evkâfın Mu‘âmelâtı Hakkında Nizâmnâme.
1890 Tarihli Ömer Hilmi Efendi’nin Ahkâm’ül-Evkâf’ı.
1900 Tarihli Ali Haydar Efendi’nin Risâle-i Mefkûd’u.
1923 Tarihli Ukûd ve Vâcibât Komisyonu”nun Raporları: Ehliyet ve Ârızaları.
İKİNCİ KİTAP ise tamamen İSLAM ÂİLE HUKUKU’na ayrılmış bulunmaktadır. Bu da iki kısma ayrılmıştır:
BİRİNCİ KISIM’da İSLÂM AİLE HUKUKUNUN NAZARİ ESASLARI incelenmiştir.
İKİNCİ KISIM ise İSLÂM AİLE HUKUKU İLE ALAKALI HUKUKÎ METİNLER’e tahsis edilmiş bulunmaktadır. Bu kısımda, İslam aile hukuku ile alakalı kânûnlaştırma faaliyetleri özetlendikten sonra şu metinlere yer verilmiştir:
1865 Tarihli Kadri Paşa’nın El-Ahkâm Eş-Şer’iyye Fî’l-Ahvâli”ş-Şahsiye (Md. 1-584).
1905 Tarihli Mehmed Bahâ”eddin Efendi”nin En-Necâh Fi Ahkâmi’n-Nikâh Adlı
Ahkâm-ı Şahsiyesi.
1915 Tarihli Ali Haydar Efendi’nin Kitâbü”n-Nafakât El-Cüz’ü”l-Evvel Mine”l-
Ahkâmi”ş-Şeri‘yyeh Fi”l-Ahvâli”ş-Şahsiyeh diye adlandırdığı ve kendisinin
müstakil olarak hazırladığı kanun taslağı.
1916 Tarihli Fetvâhâne-i Âlî’nin hazırladığı Kitâbu’t-Nikâh.
1916 tarihli Fetvâhâne-i Âlî’nin Hazırladığı Kitâbu’t-Talâk.
1917 tarihli Hukuk-ı Aile Kararnâmesi (Münâkehât Ve Müfârakât).
1923 Tarihli Ahkâm-ı Şahsiye Komisyonu Zabıtları ve son Osmanlı Aile Kânûnu
layihası.
1923 Tarihli Nafaka Hakkında Kânûn Lâyihası.
